Vjera islam traži od svojih sljedbenika apsolutnu duhovnu i tjelesnu čistoću i urednost.

Ponašanje u toaletu

Pošto je to mjesto za fiziološke potrebe, muslimani ulaze tamo lijevom nogom. Pojedini znaju i dovu koja se tom prilikom prouči:

اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْخُبْثِ وَالْخَبَائِثِ

Allahumme inni euzu bike minel-hubsi vel-habais.

„Gospodaru moj, tražim zaštitu kod Tebe od svega štetnog i lošeg.“[1]

U našim kućama, u toaletu se obavezno nalazi voda i pribor za ličnu higijenu. Redovno se vrši pranje poslije velike i male nužde. Enes ibn Malik prenosi ovaj događaj:

أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ دَخَلَ حَائِطًا وَتَبِعَهُ غُلَامٌ مَعَهُ مِيضَأَةٌ هُوَ أَصْغَرُنَا فَوَضَعَهَا عِنْدَ سِدْرَةٍ فَقَضَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَاجَتَهُ فَخَرَجَ عَلَيْنَا وَقَدِ اسْتَنْجَى بِالْمَاءِ

„Jednom je Allahov Poslanik, s.a.v.s., ušao u palmovik, tom prilikom ga je pratio jedan dječak koji je nosio bardak. Bio je najmlađi od nas. Ostavio je bardak kod jednog lotosovog drveta. Allahov Poslanik, s.a.v.s., se, nakon obavljene nužde, oprao vodom, a zatim došao među nas.“[2]

Samo pranje i doticanje stidnih mjesta nije dozvoljeno desnom, već se to čini lijevom rukom. To je poznato iz ovog hadisa:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَا يُمْسِكَنَّ أَحَدُكُمْ ذَكَرَهُ بِيَمِينِهِ وَهُوَ يَبُولُ وَلَا يَتَمَسَّحْ مِنَ الْخَلَاءِ بِيَمِينِهِ

„Neka niko od vas ne drži svoj spolni organ desnom rukom dok mokri; neka se ne čisti (pere) poslije nužde desnom rukom…“[3]

عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَتْ يَدُ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْيُمْنَى لِطُهُورِهِ وَطَعَامِهِ وَكَانَتْ يَدُهُ الْيُسْرَى لِخَلَائِهِ وَمَا كَانَ مِنْ أَذًى

„Desna ruka Allahovog Poslanika, s.a.v.s., bila je za čišćenje i jedenje, a lijeva za pranje poslije nužde i druge neprijatnosti.“[4]

Kod obavljanja nužde muslimani znaju da se tada ne okreće zadnjom ili prednjom stranom tijela prema kibli. Tako i kod gradnje kuća vodi se računa da toalet nije okrenut u smjeru kible. O tome govori i naredni hadis:

إِذَا أَتَيْتُمُ الْغَائِطَ فَلَا تَسْتَقْبِلُوا الْقِبْلَةَ وَلَا تَسْتَدْبِرُوهَا بِبَوْلٍ وَلَا غَائِطٍ وَلَكِنْ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا

„Kada hoćete da obavite malu ili veliku fiziološku potrebu ne okrećite se ni prednjom niti zadnjom stranom prema Kibli, nego se okrenite prema istoku ili zapadu.“[5]

Obavljanje nužde vrši se čučeći ili, po potrebi sjedeći, a nije dozvoljeno to činiti stojeći, jer je tada gotovo nemoguće sačuvati se mokraće da ne ode na tijelo ili odjeću. Tada osoba ne bi bila čista za namaz. Tu zabranu i čuvanje od mokraće vidimo iz narednih hadisa:

نَهَى أَنْ يَبُولَ الرَّجُلُ قَائِمًا

„Alejhisselam je zabranio da se mokrenje vrši stojeći.“[6]

اِسْتَنْزِهُوا مِنَ الْبَوْلِ فَإِنَّ عَامَّةَ عَذَابِ الْقَبْرِ مِنْهُ

„Čuvajte se mokraće, jer je većina kaburske kazne zbog nje.“[7]

Naš narod se čuva da ne vrši nuždu po putevima, u vodu, po hladovima i drugim mjestima kojima se prolazi i na kojima se zadržava. Upravo tako slijedi i upozorenje Poslanika s.a.v.s.:

اِتَّقُوا الْمَلَاعِنَ الثَّلَاثَةَ الْبَرَازَ فِي الْمَوَارِدِ وَقَارِعَةِ الطَّرِيقِ وَالظِّلِّ

„Čuvajte se troga što prokletstvo izazivaju: obavljanje velike nužde na izvorima vode, na otvorenom putu i u hladu.“[8]

Tokom obavljanja nužde nema razgovora, pjevanja i slično. Poslanik, s.a.v.s., je rekao:

لَا يَخْرُجِ الرَّجُلَانِ يَضْرِبَانِ الْغَائِطَ كَاشِفَيْنِ عَنْ عَوْرَتِهِمَا يَتَحَدَّثَانِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَمْقُتُ عَلَى ذَلِكَ

„Neka dvojica ne idu da obave veliku nuždu, pa da čučnu razgovarati otkrivenih stidnih mjesta. Allah to, zbilja, mrzi.“[9]

Abdest

Svaki musliman dobro zna da nema namaza bez abdesta. Upravo tako je Poslanik, s.a.v.s., rekao u hadisu:

لَا تُقْبَلُ صَلَاةُ مَنْ أَحْدَثَ حَتَّى يَتَوَضَّأَ

„Ne prima se namaz onoga koji je bez abdesta, sve dok abdest ne uzme.“[10]

Abdest se uzima na najljepši način, potpuno perući propisane dijelove tijela. Narod ima običaj reći da perući određene dijelove tijela, dok se abdest uzima, sapiraju se i grijesi koji se sa njima čine. Poslanik, s.a.v.s. je govorio:

مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ خَرَجَتْ خَطَايَاهُ مِنْ جَسَدِهِ حَتَّى تَخْرُجَ مِنْ تَحْتِ أَظْفَارِهِ

„Ko uzme abdest na najljepši način izlaze grijesi iz njegova tijela, pa čak i ispod njegovih nokata.“[11]

إِذَا تَوَضَّأَ الرَّجُلُ كَمَا أُمِرَ، ذَهَبَ الْإِثْمُ مِنْ سَمْعِهِ، وَبَصَرِهِ، وَيَدَيْهِ، وَرِجْلَيْهِ

„Kada čovjek uzme abdest onako kako je naređeno, odlaze grijesi s njegovih ušiju, očiju, ruku i nogu.“[12]

U poznatim hadisima pojašnjen je način i redosljed pranja pojedinih dijelova tijela kod abdesta. Ovom prilikom navodim hadis koji govori o pranju vrata, gdje je Poslanik s.a.v.s. rekao:

مَنْ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عُنُقَهُ وَقِيَ الْغِلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ

„Ko se abdesti pa potare vrat sačuvao se okova na Sudnjem danu.“[13]

Osim za namaz, abdest se uzima i kada se uči Kur'an kao i kod drugih ibadeta. U hadisu se kaže:

لاَ يَمَسُّ الْقُرْآنَ إِلاَّ طَاهِرٌ

„Ko nema abdesta (nije čist) neka ne dodiruje Kur'an.“[14]

Ima navika kod naroda da se konstantno bude pod abdestom i da odlazi na spavanje sa abdestom. Poslanik, s.a.v.s., je rekao:

مَنْ بَاتَ طَاهِرًا بَاتَ فِي شِعَارِهِ مَلَكٌ فَلاَ يَسْتَيْقِظُ إِلاَّ قَالَ الْمَلَكُ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِعَبْدِكَ فُلاَنٍ

„Ko zanoći čist (sa abdestom), zanoći u njegovoj blizini melek, pa se neće probuditi, a da melek ne kaže: Allahu moj, oprosti ovome Svome robu.“[15]

Učenje dova kod abdesta

Što se tiče dova za vrijeme abdesta naš narod je učio i više nego je propisano tzv. abdesluke, za svaki dio tijela koji pere. Međutim, svi znaju da se treba donijeti nijjet i početi Bismillom (U ime Allaha) i na kraju proučiti Kelimei – šehadet. Tako stoji i u hadisima:

لَا صَلَاةَ لِمَنْ لَا وُضُوءَ لَهُ وَلَا وُضُوءَ لِمَنْ لَمْ يَذْكُرِ اسْمَ اللَّهِ تَعَالَى عَلَيْهِ

„Nema namaza onaj koji je bez abdesta, a nema abdesta onaj koji nije spomenuo Allahovo ime za vrijeme njegova uzimanja.“[16]

يَا أَبَا هُرَيْرَةَ إِذَا تَوَضَأْتَ فَقُلْ بِسْمِ اللهِ وَالْحَمْدُ للهِ فَإِنَّ حَفَظَتَكَ لاَ تَبْرَحُ تَكْتُبُ لَكَ الْحَسَنَاتِ حَتَّى تَحْدُثَ مِنْ ذَلِكَ الْوُضُوءِ

„O Ebu Hurejre, kada uzimaš abdest reci: Bismillahi i El-hamdulillah, jer će ti tvoji čuvari (meleki) time stalno pisati dobra djela, sve dok ne izgubiš taj abdest.“[17]

مَنْ تَوَضَّأَ فَقَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ الثَّمَانِيَةُ يَدْخُلُ مِنْ أَيِّهَا شَاءَ

„Ko uzme abdest pa prouči Ešhedu en la ilahe illallah, vahdehu la šerike leh. Ve ešhedu enne Muhammeden abduhu ve resuluh, otvoriće mu se (svih) osam džennetskih kapija da uđe na koju hoće.“ U drugoj predaji se dodaje:

اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ وَاجْعَلْنِي مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ

„Moj Bože učini me od onih koji se kaju (tevbu čine) i od onih koji se čiste.“[18]

Obzirom da su u našim krajevima periodi hladnog vremena, tokom zime, treba više volje i hrabrosti da se abdest uzima i u takvim uslovima. To su Bošnjaci muslimani rado činili, i na putu i kod kuće, ne koristeći čak ni olakšice mesha. O tome govori i ovaj hadis:

مَنْ أَسْبَغَ الْوُضُوءَ فِي الْبَرْدِ الشَّدِيدِ كَانَ لَهُ مِنَ الْأَجْرِ كِفْلاَنِ

„Ko potpuno uzme abdest po izuzetno hladnom vremenu, imat će za to dvostruku nagradu.“[19]

Brisanje peškirom nakon abdesta

Naš svijet ima običaj da peškirom briše lice i ruke nakon abdesta. Odvajaju se posebno peškiri za domaćine, a posebno za musafire. I zato ima podloga u hadisima:

كَانَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ خِرْقَةٌ يُنَشِّفُ بِهَا بَعْدَ الْوُضُوءِ

Allahov Poslanik Muhammed, s.a.v.s., imao je krpu kojom se brisao nakon uzimanja abdesta.[20]

نَهَى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يَمْسَحَ الرَّجُلُ يَدَهُ بِثَوْبِ مَنْ لَمْ يَكْسُهُ

Alejhisselam je zabranio da čovjek briše svoje ruke peškirom drugoga, koga dotični ne odijeva.[21]

Šta kvari abdest

Osim poznatih razloga zbog kojih se gubi abdest, kao što su fiziološke potrebe, spavanje i drugi, naš narod ima običaj upozoriti da treba obnoviti abdest ako je neko slagao, nekog ogovarao ili klevetao ili počinio sličan grijeh.

اَلْحَدَثُ حَدَثَانِ : حَدَثٌ مِنْ فِيكَ ، وَحَدَثٌ مِنْ نَوْمِكَ ، وَحَدَثُ الْفَمِ أَشَدُّ : الْكَذِبُ وَالْغِيبَةُ

„Abdullah ibn Abbas i Aiša r.a. kažu: Na dva načina se gubi abdest: od spavanja i od usta, a ovaj od usta je gori, a to je laž i ogovaranje.“[22]

عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِيرِينَ قَالَ : قُلْتُ لِعَبِيدَةَ : مِمَّ يُعَادُ الْوُضُوءُ ؟ قَالَ : مِنَ الْحَدَثِ وَأَذَى الْمُسْلِمِ . قَالَ : وَكَانَ شَيْخٌ يَمُرُّ بِمَجْلِسٍ لَهُمْ ، فَيَقُولُ : ” تَوَضَّئُوا ، فَإِنَّ بَعْضَ مَا تَقُولُونَ شَرٌّ مِنَ الْحَدَثِ

„Muhammed ibn Sirin je upitao Ubejda zbog čega se abdest mora ponoviti? On reče: Zbog obavljanja nužde i uznemiravanja muslimana. Muhammed dalje kaže: On bi ponekada prošao pored skupine ljudi i rekao: Obnovite abdest, jer to što ste govorili gore je od obavljanja nužde.“[23]

Pranje zuba

U svojoj ličnoj higijeni, muslimani su uvijek vodili računa o pranju, čišćenju i čuvanju zuba. Misvak je četkica od drveta sa veoma korisnim sastojcima za čišćenje zuba. Tek sada nauka potvrđuje koliko je misvak zdrav i koristan za zube i desni. Misvak je draga hedija koju naše hadžije donose sa hadža.

Kada su na ratištima sa muslimanima izvidnice neprijateljske vojske vidjele kako njihovi vojnici muslimani masovno čiste i peru zube, rekli su: „Oštre zube da nas kolju.“

Zubi se peru i jutrom i navečer, redovno iza jela i kod uzimanja abdesta. Evo hadisa koji potvrđuju i ovu praksu muslimana:

لَوْلَا أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَأَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ مَعَ كُلِّ وُضُوءٍ

„Da neću opteretiti svoje sljedbenike, naredio bih im korištenje misvaka kod svakog abdesta.“[24]

اَلسِّوَاكُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ

„Misvak čisti usta i čini zadovoljnim Gospodara.“[25]

Gusul – kupanje

Muslimani u cilju čišćenja, čuvanja zdravlja, i radi obavljanja pojedinih ibadeta, se redovno kupaju. Uoči petka ili u petak, to čini cijela familija. To potvrđuje i hadis Poslanika s.a.v.s.:

غُسْلُ الْجُمُعَةِ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُحْتَلِمٍ

„Vjerska je dužnost svakog punoljetnog muslimana da se petkom okupa.“[26]

Također, poznata je praksa muslimana da se za svoje praznike Bajrame, prije polaska u džamiju okupaju, lijepo obuku i namirišu. To je praksa i Poslanika s.a.v.s.:

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَغْتَسِلُ يَوْمَ الْفِطْرِ وَيَوْمَ الْأَضْحَى

„Allahov Poslanik, s.a.v.s., bi se okupao na Ramazanski i Kurban – bajram.“[27]

Osoba, kada osvane džunup, treba nastojati da se odmah okupa da ne hoda po kući ili vani nečist. Naši stari su to činili i po zimi probijajući led da se okupaju, rizikujući čak i zdravlje. Poslanik, s.a.v.s., je rekao:

لَا تَدْخُلُ الْمَلَائِكَةُ بَيْتًا فِيهِ صُورَةٌ وَلَا كَلْبٌ وَلَا جُنُبٌ

„Meleki ne ulaze u kuću u kojoj je slika (kip), pas i džunup osoba.“[28]

Prirodna obilježja (fitreti) muslimana

Da bi znali o čemu je riječ, navest ću prvo hadis Poslanika s.a.v.s:

اَلْفِطْرَةُ خَمْسٌ أَوْ خَمْسٌ مِنَ الْفِطْرَةِ الْخِتَانُ وَالِاسْتِحْدَادُ وَتَقْلِيمُ الْأَظْفَارِ وَنَتْفُ الْإِبِطِ وَقَصُّ الشَّارِبِ

„Ljudska priroda je petero ili petero je od ljudske prirode (tj. od sunneta): sunećenje, brijanje stidnih mjesta, rezanje nokata, brijanje ispod pazuha i skraćivanje brkova.“[29]

U hadisu se prvo spominje sunećenje male muške djece, što muslimani redovno praktikuju i teško bi našli nekog sa muslimanskim imenom da nije osunećen. Sada medicina dokazuje kako je to preventiva od bolesti polnih organa, olakšava intimne odnose, postiže higijenu intimnih mjesta, a ovaj sunnet muslimani praktikuju još od Ibrahima, a.s., Sada ovo obrezivanje u velikom broju vrše i nemuslimani, iz gore navedenih razloga.

I ostale nabrojane stvari u spomenutom hadisu su redovna praksa i ustaljen običaj muslimana da bi lakše održavali čistoću određenih dijelova tijela u cilju lične higijene. Naš narod ima običaj kazati da svaki četrdeset dana treba ukloniti dlake ispod pazuha i stidnih mjesta, a tako je navedeno i u hadisu Poslanika, s.a.v.s:

قَالَ أَنَسٌ وُقِّتَ لَنَا فِي قَصِّ الشَّارِبِ وَتَقْلِيمِ الْأَظْفَارِ وَنَتْفِ الْإِبِطِ وَحَلْقِ الْعَانَةِ أَنْ لَا نَتْرُكَ أَكْثَرَ مِنْ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً

Enes b. Malik je rekao: „Vremenski nam je propisano da skraćivanje brkova, odsijecanje nokata, brijanje dlaka ispod pazuha i uklanjanju dlaka sa stidnih mjesta ne ostavljamo više od četrdeset noći.“[30]

U drugim sahih hadisima je navedeno i puštanje brade, što je bila redovna praksa naših djedova i predaka. I sada vidimo slike njihovih urednih i lijepih brada. Običaj je bio da se brada pusti na 40 dana prije Kurban – bajrama i da se na bajram iza sabah-namaza obznani da je taj i taj pustio bradu i da mu hodža prouči dovu za bradu, a da prisutni aminaju. Nakon bajram namaza dotičnome se čestita i bajram i puštanje brade.

Za vrijeme prethodnog društvenog sistema jedno vrijeme brada je bila potisnuta. Sada se ponovo mogu vidjeti brade, čak i kod omladine. Brada je sunet, prirodno obilježje i ukras muškaraca, bez obzira što to praktikuju i drugi narodi. Muhamed, s.a.v.s., je rekao:

أَحْفُوا الشَّوَارِبَ وَأَعْفُوا اللِّحَى

„Kratite brkove, a brade puštajte.“[31]

Mokraća male djece

Muslimani znaju da je mokraća teška nečistoća, i da treba čuvati svoje tijelo i odjeću od nje. Zato se redovno pere i iza velike i iza male nužde i gotovo svakodnevno mijenja intimna garderoba.

Slušao sam naše nene kako govore da mokraća malih beba, koje doje, nije toliko nečista i da se to ne mora intenzivno prati i mijenjati ako umokri malo dijete. To navodim zbog hadisa koji se nalazi u Muslimovom Sahihu:

أَنَّ ابْنَهَا ذَاكَ بَالَ فِي حَجْرِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَدَعَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّه عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِمَاءٍ فَنَضَحَهُ عَلَى ثَوْبِهِ وَلَمْ يَغْسِلْهُ غَسْلًا

Ubejdullah je prenio: „Rekla mi je da je njen sin mokrio u krilu Allahovog Poslanika s.a.v.s., pa je Poslanik zatražio vodu i poprskao po svojoj odjeći i nije je prao.“[32]

Propisno i lijepo oblačenje

Kod uslova za valjanost namaza je propisno oblačenje. Pristojno oblačenje muslimani, inače, praktikuju kad god izlaze i pojavljuju se u javnosti. Potpuno odudara od naše tradicije oblačenja vidjeti muškarce u kratkim pantalonama a pogotovo žene oskudno odjevene. Ženama je zabranjena tijesna, kratka i prozirna odjeća. Svi narodi imaju svoju nacionalnu odjeću i način odjevenja, a tako i muslimani na prostorima Balkana. Kod oblačenja, najvažnije je da garderoba bude pristojna i čista. Muhammed s.a.v.s. je govorio:

أَحْسِنُوا لِبَاسَكُمْ وَأَصْلِحُوا رِحَالَكُمْ حَتَّى تَكُونُوا كَأَنَّكُمْ شَامَةٌ فِي النَّاسِ

„Oblačite lijepu odjeću i uredite vaše jahalice (prevozna sredstva), da budete uzor i ugled u narodu.“[33]

لَا يَقْبَلُ اللهُ صَلَاةَ حَائِضٍ إِلَّا بِخِمَارٍ

„Punoljetnoj ženi namaz neće biti primljen ukoliko klanja bez mahrame.“ [34]

خَمِّرْ فَخِذَكَ يَامَعْمَرُ فَإِنَّ الْفَخِذَ عَوْرَةٌ

Ashabu Džerhedu Poslanik je rekao: „Pokrij svoje bedro, jer je ono stidni dio tijela.“[35]

Iako kapa na glavi nije obavezna za namaz, naši stariji su tradicionalno nosili kape. Preneseno je i da je Allahov Poslanik tako činio:

كَانَ لِرَسُولِ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَلَنْسُوَةٌ.

„Allahov Poslanik je nosio kapu.“[36]

Autor: Ishak Sedić

[1] Buharija, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, hadis br. 142, str. 77.

[2] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 115, str. 148.

[3] Muslim, Isto, hadis br. 114, str. 148.

[4] Ahmed i Ebu Davud, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 100.

[5] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 109, str. 145.

[6] Ibnu Madže, – hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1785.

[7] Ibnu Huzejme u svome Sahihu, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 66.

[8] Ebu Davud, Ibnu Madže, Ibnu Hibban, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 78.

[9] Ebu Davud, Taberani, – pouzdani prenosioci, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 78.

[10] Buharija, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 82.

[11] Muslim, Isto, str. 84.

[12] Taberani – hasen, Et-tergibu vet-terhib, Prijevod dr. Sulejman Topoljak, hadis br. 64.

[13] Dejlemi u Musnedul-firdevsu sa slabim senedom, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 99.

[14] Taberani u svom Velikom mu'adžemu, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1940.

[15] Ibnu Hibban, merfu’ hadis, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 83.

[16] Ahmed, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 90.

[17] Taberani sa dobrim senedom, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 90.

[18] Tirmizi, – sahih, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 102.

[19] Taberani, – hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1537.

[20] Tirmizi, Tirmizijina zbirka hadisa, Prijevod i komentar Mahmut Karalić, Knjiga I, hadis br. 53, str. 152.

[21] Ebu Davud, – hasen, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1797.

[22] Šu'abul-imani 5/302, Ogranci imana, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 253.

[23] Šu'abul-imani 5/302, Ogranci imana, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 253.

[24] Ahmed, Nesai, Ibnu Huzejme, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 91.

[25] Ahmed, Nesai, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I , str. 92.

[26] Ahmed, Ebu Davud, Nesai, Ibnu Madže, – sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 1082.

[27] Ibnu Madže, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I, str. 130.

[28] Ebu Davud, Nesai, Ibnu Hibban, – sahih, Et-tergibu vet-terhib, El-Munziri, Prijevod dr. S. Topoljak, str. 38.

[29] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 181, str. 198.

[30] Muslim, Tirmizi, Ebu Davud, i drugi, Broj 40 u hadisima Allahova Poslanika, Mirsad Sedić, str. 47.

[31] Buharija i Muslim, Rijadussalihin, En-Nevevi, hadis br. 1205.

[32] Muslim, Muslimova zbirka hadisa, El-Munziri, Prijevod dr. Šefik Kurdić, Knjiga I, hadis br. 187, str. 202.

[33] Hakim – sahih, Izbor Poslanikovih hadisa, Jakub Memić, hadis br. 45

[34] Malik, Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I , str. 223.

[35] Malik, Ahmed, Ebu Davud, Tirmizi, Hanefijski fikh, Tuhmaz, Prijevod, Knjiga I , str. 223.

[36] Musned Ebu Hanife, Prijevod dr. Fuad Sedić, str. 145.

islam.ba